Het belang van massawinterverblijfplaatsen voor vleermuizen

Waarom zijn massawinterverblijfplaatsen van belang?

In de winter hebben vleermuizen een winterverblijfplaats nodig om te overleven omdat er in deze periode bijna geen voedsel (dat bestaat uit insecten) aanwezig is. Ze kiezen overwinteringsplekken waar ze in torpor kunnen gaan: een toestand waarin hun lichaamstemperatuur daalt en ze minimale energie verbruiken. Massawinterverblijfplaatsen vervullen hun belangrijkste functie wanneer de temperaturen zover dalen dat de gebruikelijke kleinere winterverblijven niet meer toereikend zijn. Vleermuizen kiezen hiervoor vaak plekken uit met stabiele, lage temperaturen, een hoge luchtvochtigheid en bescherming tegen predatie. Denk hierbij aan oude gebouwen, forten en kerken.

“Deze locaties zijn van levensbelang,” legt Wessel uit. “Bij strenge vorst zoeken vleermuizen massawinterverblijfplaatsen op. Hier verzamelen ze zich in grote aantallen, wat bijdraagt aan hun overlevingskansen.”

Het in kaart brengen van massawinterverblijfplaatsen

We onderzoeken massawinterverblijfplaatsen om te achterhalen waar vleermuizen zich bevinden, welke soorten aanwezig zijn en hoe de klimatologische omstandigheden verbeterd kunnen worden. Het onderzoek start met een potentieanalyse, waarbij geschikte gebouwen overdag worden geselecteerd op basis van factoren zoals temperatuur en luchtvochtigheid.

Zo voeren we onder andere middernachtzwermrondes uit, waarbij we gebruik maken van warmtebeeldcamera’s en batdetectors. Dit is wanneer vleermuizen actief zijn en het zwermgedrag duidelijker zichtbaar is. “Zwermgedrag in het najaar is een belangrijke indicator voor mogelijke winterverblijfplaatsen,” vertelt Wessel. “Door geluiden en vliegbewegingen waar te nemen, kunnen we invliegopeningen identificeren en vastleggen in onze database.”

Het uitvoeren van vorstzwermrondes is een onderdeel van het onderzoek naar massawinterverblijfplaatsen. Het vorstzwermonderzoek richtzich specifiek op zwermgedrag tijdens nachten, wanneer koudeval optreedt.  Bij plots intredende vorst verplaatsen vleermuizen zich vanuit bijvoorbeeld kleinere winterverblijfplaatsen om bevriezing te voorkomen. Ze gaan dan naar een verblijfplaats met een meer geschikt klimaat, zogenaamde massawinterverblijfplaatsen. Dit zorgt voor een aanvullende blik op winterverblijfplaatsen en  kan de aanwezigheid van de eerder gevonden mogelijke massawinterverblijfplaatsen bevestigen.

Indrukwekkende momenten in het veld

Het veldwerk levert regelmatig indrukwekkende momenten op. Wessel vertelt: “Tijdens een vorstzwermronde in Breda, dus bij temperaturen onder het vriespunt, hoorde ik gewone dwergvleermuizen langs vliegen. Uiteindelijk vond ik de zwermlocatie, waar 10 dieren tegelijk aan het zwermen waren. Het was bijzonder om te zien hoe actief ze waren in zulke koude omstandigheden. Deze observaties helpen ons begrijpen welke plekken ze verkiezen in de winter.”

Bijdragen aan het behoud van vleermuizen

Het onderzoek naar massawinterverblijfplaatsen biedt niet alleen inzicht over hoe de vleermuizen leven, maar helpt ons ook bij het treffen van de juiste beschermingsmaatregelen om deze locaties te behouden

Meer weten? Lees alles over onze projecten of het laatste nieuws.