Verslag uit het veld: zwermende gewone grootoren!

Soms heb je bijzondere momenten tijdens het veldwerk. Onlangs had ik zo’n moment. ‘s-Ochtends vroeg was ik in bos op zoek naar verblijfplaatsen van vleermuizen toen ik  zwermende gewone grootoorvleermuizen ontdekte. We beschikken sinds kort over een warmtebeeldcamera en juist voor een geval als dit had ik die bij me. Zo kon ik de rateltjes op mijn detector aanvullen met visuele informatie. Bingo: de dieren verdwenen in een holle boom!

Ik had al een ronde door het bos gelopen en was een grootoor ‘tegen gekomen’. Typerend voor grootoren is dat als je ’s nachts door het bos loopt ze je regelmatig komen ‘opnemen’. Je hoort dan eerst een zacht rateltje op je detector, en direct daarna merk je dat er een dier om je heen vliegt, op vaak nog geen meter afstand. Kippenvel!
Het begon al aardig te schemeren toen ik, niet ver van de eerste waarneming, de zwermende dieren ontdekte. En hoewel grootoren wat betreft echolocatie ‘fluiteraars’ zijn maken ze bij het ochtendzwermen veel kabaal. Je hoort dan juist harde ratels op je detector.

“tjie-tjie-tjoew, tjie-tjoew”

Die ratels hoor ik nu alleen nog via een detector, maar vroeger kon ik deze geluiden met ‘het blote oor’ horen. Toen kon ik ook aan de hand van dat geluid volgen waar de grootoren zwermden in het bos. Als je die geluiden met een batdetector vertraagt klinkt het als een “tjie-tjie-tjoew, tjie-tjoew”.

Vleermuizen in beeld

Zoals ik verwachtte vormde de warmtebeeldcamera een waardevolle aanvulling op de detector. Bij een soort als de grootoor heb je in zo’n situatie niets aan een zaklamp omdat het een lichtschuwe soort is. Met de warmtebeeldcamera kon ik de dieren ongestoord waarnemen en fraai het zwermgedrag vastleggen terwijl ik met de detector de echolocatie en sociale geluiden opnam.

De volgende dag ben ik ’s avonds terug gegaan om het aantal uitvliegende dieren te tellen. Daaraan vooraf inspecteerde ik kort te boom en kon ik de dieren in de holte zien: zonder twijfel gewone grootoorvleermuis.

Het was al schemerdonker toen de eerste dieren uitvlogen zodat de warmtebeeldcamera weer goed van pas kwam om ze te tellen. Er kwamen 23 grootoren naar buiten. Al met al een prachtige ervaring!

Krabsporen op de boom

Thuis bekeek ik uiteraard nog even de video en foto’s die ik gemaakt had, en bemerkte ik dat er bij de holte in de boom duidelijk krabsporen te zien waren. Deze moeten haast wel door een rover als boom- of steenmarter gemaakt zijn in de poging de vleermuizen te bereiken! Dit voegde onverwacht nog dimensie toe aan de waarneming: het belang dat deze holte heeft voor de vleermuizen werd daarmee opeens nog een stuk duidelijker: een onderkomen waar ze veilig de dag doorkomen!