3 augustus 2021
Inventarisatie en ecologische begeleiding restauratie Dinghuis in Maastricht
In augustus starten de restauratiewerkzaamheden aan het Dinghuis in Maastricht, een middeleeuws rijksmonument waar in vroeger tijden recht werd gesproken. Het gebouw wordt gerestaureerd, en daarbij wordt onder meer het hoge leistenen puntdak vervangen. Voor ons is daar al heel wat werk aan vooraf gegaan. Ook de komende maanden verzorgt Regelink Ecologie & Landschap de ecologische begeleiding. Projectleider Karin van Steenwijk vertelt over dit project.
Hoe lang zijn jullie bezig geweest met de inventarisaties?
“Bijna een jaar. We hebben inventarisaties gedaan van gebouwbewonende soorten: gierzwaluw en vleermuizen. Volgens het vleermuisprotocol moet je voor alle verschillende functies inventarisatierondes doen, op de juiste momenten in het jaar, op verschillende momenten in het etmaal én bij de juiste weersomstandigheden. Daar gaat dus best wat tijd overheen. En dan moet de vergunningaanvraag nog, ook dat duurt zomaar een half jaar.”
Wat hebben jullie aangetroffen?
“We hebben twee gierzwaluwnesten aangetroffen, en één paarverblijf en twee zomerverblijfplaatsen van de gewone dwergvleermuis, een vrij algemene soort. Eigenlijk hadden we van een gebouw als dit wel wat meer verwacht. Wat bijzonderder soorten bijvoorbeeld, zoals de gewone grootoorvleermuis. Het pand heeft een grote, hoge zolder met een redelijk stabiel klimaat. Daar had ook zomaar een kraamverblijf of massawinterverblijf kunnen zitten. We hebben in de nok luisterkastjes opgehangen, maar die hebben geen enkele opname gemaakt. We hebben meerdere foeragerende soorten in de omgeving gespot, maar ze zitten niet in het gebouw.”
Hoe onderzoek je dat?
“De gierzwaluwen hebben we langs de daklijsten zien vliegen. Dan weet je dat de kans heel groot is dat er nesten zitten. De vleermuizen inventariseren we met een batdetector, in dat opzicht verschilt dit onderzoek niet van andere inventarisaties. Maar bij een nieuw gebouw weet je precies waar vleermuizen kunnen zitten. Het leuke van zo’n oud pand is dat het allemaal net even anders is, met gaten, muurankers en holtes op onverwachte plekken. Ze kunnen overal zitten!”
Wat gebeurt er met de resultaten?
“Op basis van de resultaten hebben we een mitigatieplan opgesteld voor gierzwaluw en gewone dwergvleermuis. Voor de gierzwaluw houdt dat in dat er buiten het broedseizoen gewerkt moet worden. De aannemer had de werkzaamheden gepland vanaf maart, vlak voor het broedseizoen. Dat heeft hij moeten uitstellen. Voor de gewone dwergvleermuis geldt dat er tijdens de werkzaamheden geen dieren meer in het gebouw mogen zitten. En je moet een half jaar van tevoren vervangende verblijfplaatsen aanbieden, binnen een straal van 100-200 meter. In februari zijn daarom in de binnenstad al vleermuiskasten opgehangen.
De nesten van de gierzwaluw zijn jaarrond beschermd, en vleermuizen zijn allemaal beschermd. Daarom is een ontheffing nodig. Ook de ontheffingsaanvraag hebben wij verzorgd, op basis van het mitigatieplan. In juni is de ontheffing verleend. Begin augustus wordt de steiger gebouwd en dan kan worden gestart met het ongeschikt maken van het gebouw voor vleermuizen.”
Wat betekent dat: een gebouw ‘ongeschikt maken’?
Zorgen dat de dieren eruit zijn als de werkzaamheden beginnen én dat ze er tijdens de werkzaamheden ook niet meer in kunnen. Openingen worden dichtgemaakt en op sommige plekken afgesloten met ‘exclusion flaps’: flappen waardoor ze wel naar buiten kunnen, maar niet terug naar binnen. Wij zorgen voor de ecologische begeleiding bij het ongeschikt maken. Je moet bijvoorbeeld goed opletten wat je dichtmaakt, en dat de dieren in het pand altijd een opening kunnen bereiken. Voor aanvang van de werkzaamheden doen we een laatste controleronde en geven dan het gebouw vrij. Dan mag de aannemer beginnen.”
En dan zit jullie werk erop?
“Nog niet helemaal. Voor de aannemer hebben wij een ecologisch werkprotocol opgesteld, met daarin de randvoorwaarden waarbinnen hij moet werken. Maar ook tijdens de werkzaamheden zorgen wij voor ecologische begeleiding, want in de praktijk gaat het altijd anders, of doen zich onverwachte dingen voor. Het is altijd maatwerk. Zo wilde de aannemer een net om de steiger plaatsen. Belangrijk voor de veiligheid, zeker midden in de binnenstad, maar uitvliegende vleermuizen kunnen daarin verstrikt raken. Dat kan dus niet vóórdat het gebouw is vrijgegeven. We zijn tot een goede tussenoplossing gekomen waarbij de vleermuizen niet gehinderd worden. Dat laat zien hoe belangrijk overleg en afstemming is tijdens het werk!”
“Ook belangrijk is dat er genoeg verblijfplaatsen behouden blijven, zodat dieren gebruik kunnen blijven maken van het gebouw. Bijvoorbeeld zorgen voor een paar centimeter tussenruimte tussen de nieuwe boeiborden en de muur, openingen in dakgoten. Eventueel nestkasten. Of en waar wat kan bepalen we ter plekke, als de steiger staat. Voor vleermuizen halen we de flappen weer weg. Ook bij deze werkzaamheden zorgen wij voor de ecologische begeleiding.”
Al met al een lang proces. In september kan de aannemer van start, hij heeft het werk een half jaar moeten uitstellen. De werkzaamheden zijn klaar in het begin van volgend jaar, voordat het broedseizoen van de gierzwaluwen begint!
Meer over de restauratie van het Dinghuis vind je hier:
Voor meer informatie
neem contact op met:
