Vleermuisonderzoek in de gangenstelsels van Maastricht

De Linie van Du Moulin is een gangenstelsel van 11 km lang. Al jaren wordt onderzoek gedaan in de winter; dan worden ook vleermuizen gevonden. De gemeente Maastricht wil graag weten wat het belang van het gangenstelsel is voor vleermuizen door het jaar heen. De toegangen van dit gangenstelsel komen bovengronds uit in de verdedigingswerken in het Waldeckpark, de Hoge Fronten en de Lage Fronten. Daarom zijn ook deze gebieden meegenomen in het onderzoek, evenals het nabijgelegen Fort Willem I.

Van batdetector tot winterinspectie

Het onderzoek heeft bijna een heel jaar in beslag genomen. We hebben verschillende methoden gebruikt om zoveel mogelijk soorten en functies in kaart te brengen. Bovengronds hebben we met een batdetector (die echolocatie hoorbaar maakt) foeragerende vleermuizen opgespoord. Ondergronds hebben we luisterkastjes geplaatst, die automatisch ultrasoon geluid opnemen. Daarnaast wilden we zicht krijgen op zwermende vleermuizen. De plek waar vleermuizen in de zomer zwermen geeft vaak aan waar ze ’s winters verblijven. Die zwermende vleermuizen hebben we gevangen, iets dat volgens strikte regels gebeurt. Tenslotte hebben we in de winter inspecties uitgevoerd met een endoscoop (camera) om overwinterende vleermuizen te tellen.

Na het vangen van een vleermuis worden alle relevante (biometrische) gegevens genoteerd.

Elf soorten vleermuizen

Tijdens het onderzoek werden maar liefst elf soorten vleermuizen aangetroffen, waaronder ook zeldzame soorten als kleine dwergvleermuis, Bechsteins vleermuis en ingekorven vleermuis. Zowel de Linie van Du Moulin als de andere vestingwerken zijn van belang als winterverblijfplaats. Op verschillende plekken neemt het aantal overwinterende dieren de laatste jaren toe, hoewel dit grotendeels te wijten is aan toename van franjestaart. Het hele Frontenkwartier blijkt tenslotte van belang als foerageergebied en er lopen meerdere vliegroutes vanuit het centrum.

Fort Willem I is van alle gebieden het belangrijkste: het aantal overwinterende dieren ligt hier relatief hoog. Daarbij zagen we een verschil in het microklimaat: gewone dwergvleermuis en laatvlieger gebruiken het ‘instabiele deel’ van het fort, dat sterk onder invloed staat van het weer buiten, franjestaart en watervleermuis juist het stabiele deel.

In Fort Willem is het aantal overwinterende vleermuizen uitzonderlijk hoog.